تحلیل انگاره اسطوره‌ای پیکرگردانی در افسانه های عامیانه آذربایجان

Authors

  • حمیده حرمتی استادیار زبان و ادبیات فارسی، عضو هیات علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز،تبریز،ایران.
Abstract:

یکی از راه­های شناخت باور­ها و عقاید هر ملتی، بررسی نماد­ها و نهادهای اسطوره­ای آن ملت­ها است که از ژرفای ذهن و ضمیرشان سرچشمه گرفته و در تاریخ و هنر و ادبیات آنان جاری و باقی گشته­اند. از مهم‌ترین     راه­های بقای اساطیر کهن می­توان به تغییر شکل یافتن آنان به صورت قصه­ها و داستان­های عامیانه اشاره نمود که با کارکرد فرهنگی خود به حیات انگاره­های اساطیری به عنوان پیکره­ای زنده و پویا مدد­رسان هستند. معنی واژه­های اسطوره و افسانه در ایران و جهان اغلب با هم درهم آمیخته‌شده‌اند. قصه صورت تضعیف‌شده مضمونی قوی­تر یعنی اسطوره است، آن هنگام که اسطوره در مرحله­ای از تاریخ خود، با از دست دادن بخشی از تقدسش به شکل قصه و داستان­هایی که دوره به دوره محل انعکاس اندیشه­های گوناگون، کلمات جدید، آیین­ها و مناسک و آداب تازه­تر می‌شوند، چهره بدل می‌نماید. مطالعه این داستان‌ها در ژرف‌ساخت، ما را با بستر اسطوره‌ای این افسانه‌ها آشنا می‌سازد. افسانه­های آذربایجان از جنبه برخورداری از نمونه­ها برای انگاره پیکر گردانی از غنای قابل‌توجهی برخوردارند چنانچه پژوهش حاضر بر می­نماید در افسانه‌های آذربایجان انواع پیکر گردانی‌ها، پیکر گردانی انسان به حیوان و انسان به انسان و انسان به گیاه و جماد و بالعکس و نیز استحاله­های دیو و پری و دیگر موجودات عجیب و افسانه‌ای به‌خوبی قابل مشاهده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

«پیکرگردانی» در افسانه های جواهرالاسمار

پیکر گردانی تغییر شکل، ماهیت، طبیعت و نهاد موجودات حقیقی یا خیالی و به عبارتی دیگر استحاله، مسخ و دگردیسی است و معنای دیگر آن، تغییر شکل ظاهر و تغییر اساس هستی و هویت شخص یا چیزی با استفاده از نیرویی ماوراء الطبیعی است. جواهرالاسمار اثر عمادبن محمد الثغری، از نویسندگان قرن هشتم هجری و از منشیان سلطان علاء الدین، مجموعه افسانه هایی است غنایی، به زبان تمثیلی و با نثری ساده که سرشار از تازگی ها و ...

full text

پیکرگردانی «انسان ـ حیوان» و «حیوان ـ انسان» در فرهنگ افسانه های مردم ایران

چکیده یکی از بن­مایه ­های بسیار رایج در قصه­ های عامیانه­ ی ایران، پیکرگردانی «انسان ـ حیوان» و «حیوان ـ انسان» است که به سه صورت دیده می­ شود: تغییر هیأت، طلسم یا جادو و تجسد. در حالت تغییرهیأت فرد برای کمک به قهرمان داستان، درون­مایه­ هایی مانند وصلت با پسر یا دختر، کسب مال و ثروت، از بین بردن دشمن، جذب قهرمان داستان، جبران نیکی قهرمان، گریز از دست تعقیب کننده یا دشمن، گریز از غم و اندوه، پن...

full text

پیکرگردانی «انسان-درخت » و «درخت-انسان » در قصه های عامیانه ی هرمزگان

در ایـن مقالـه بـاور کهـن و اسـاطیری پیکرگردانـی «انسـان ـ درخـت» و «درخت ـ انسـان» در قصه هـای عامیانـه ی مکتـوب هرمـزگان مـورد بررسـی قـرار گرفتـه و تـلاش شـده اسـت تـا هـر چـه بیشـتر بـر اهمیـت حفـظ و مطالعـه ی فرهنگـی قصه هــای عامیانــه تأکیــد شــود و نشــان داده شــود کــه چگونــه می تــوان رد پــای باورهــای کهــن و اســاطیری یــک قــوم را در ادبیــات عامیانــه ی آن قــوم یافــت. ن...

full text

نقد انگاره افسانه بودن داستان هاروت و ماروت

در سال­های اخیر شبهات قرآنی از طریق محیط‌های مجازی فزونی گرفته است. یکی از این موارد، کتابی به نام «نقد قرآن، دکتر سُها» است. وی در یکی از نقدهای خود، داستان هاروت و ماروت را افسانه پنداشته و علی رغم ثبت تاریخ بابل، بیان می­کند که هیچ سند تاریخی و باستان شناسی در تایید آن وجود ندارد، همچنین فرستادن فرشتگان برای تعلیم سحر به جای هدایت مردم را کاری ظالمانه­ قلمداد می­کند. شبهه­ی دکتر سها براین مبن...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 11  issue 40

pages  119- 138

publication date 2019-06-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023